Budva, metropola crnogorskog turizma, postoji približno dvije i po hiljade godina i predstavlja jedan od najstarijih urbanih centara na Jadranskoj obali. Kako svjedoče najstariji arheološki podaci, ovu teritoriju naseljavalo je ilirsko pleme Enhelejaca, koji se smatraju autohtonim stanovništvom Budve.

Oko nastanka ovog grada ispredane su mnoge legende od kojih je najautentičnija ona koja kazuje da je osnivač Budve sin feničanskog kralja Agenora – Kadmo. Kadmo je tražeći svoju sestru Evropu putovao po grčkim predjelima, gdje je na jednom od njih osnovao grad Tebu, u kojoj su mu bogovi podarili suprugu Harmoniju. Nakon što bivaju protjerani iz Tebe, na području Budve osnivaju grad kojem su, po predanju, podarili ime po volovima zahvaljujući kojima su stigli u grad.

Područje opštine Budva naseljava oko dvadeset hiljada stanovnika i obuhvata oko četrdeset naselja od kojih su turistički najatraktivnija: Budva, Bečići, Pržno, Miločer, Sveti Stefan i Petrovac. Njena Rivijera predstavlja centar crnogorskog turizma i zauzima središnji dio Primorja. Prostire se na dužini od 38 kilometara, obuhvatajući sedamnaest plaža od kojih su najpoznatije: Jaz, Mogren, Slovenska plaža, Guvance, Bečići, Kamenovo, Pržno, Kraljičina plaža, Miločer, Perazića Do, Plaža Petrovac, Drobni pijesak, Buljarica i Lučice. Po mišljenju mnogih turista, ovaj priobalni pojas od Jaza do Buljarice predstavlja najljepšu cjelinu na Mediteranu u kom turistička sezona traje i do osam mjeseci - od marta do novembra. Shodno njenom položaju karakteriše je mediteranska klima sa prosječnom godišnjom temperaturom od 15,5°C. Tokom ljetnjih mjeseci, najviša temperatura je tokom jula mjeseca i kreće se do 30 °C, sa prosječnom temperaturom vode toplijom od 18 °C.

Zbog svog izuzetno povoljnog geografskog položaja, oduvijek je bila značajan kulturni, religijski i ekonomski centar na prostoru Južnog Jadrana. Okružena je cetinjskom, barskom i kotorskom opštinom, dok se do sjevera države iz Budve vozom može stići i za dva sata. U njenoj blizini nalaze se dva aerodroma – Tivat na udaljenosti od dvadeset dva kilometra i Podgorica na udaljenosti od šezdeset pet kilometara, a takođe je preko svojih pristaništa povezana sa svim važnijim lukama na Jadranskoj obali.

U Budvi su rođene mnoge znamenite ličnosti - Stefan Mitrov Ljubiša, Konte Zanović , Anastas Bocarić, Špiro Bocarić i Marko Gregović.

Najvažnija turistička obilježja Budve

Stari grad Budva

Srednjevjekovno ime Budve bilo je „Civitas Aqua“ što u prevodu znači „Stari grad“. Ova jedinstvena arhitektonska cjelina izgrađena u venecijanskom stilu i prošarana spletom ulica, trgova, bedema i kula, podignuta je na poluostrvu još prije dvije i po hiljade godina. Njegove zidine koje potiču još iz vremena mletačke vladavine, oduvijek su prava turistička atrakcija. Unutar Starog grada nalazi se Etnografski muzej u čijoj se riznici nalaze eksponati koji datiraju od samog osnivanja grada, svjedočeći o prožimanju različitih kultura - Ilira, Grka, Rimljana, Vizantije, Slovena i drugih.

U okviru zidina smještena je gradska tvrđava Citadela koja datira iz V ili VI vijeka a prvi pisani tragovi o njoj potiču s početka XV vijeka. Predstavlja jedinstven spomenik istorije i kulture, unutar koje se nalaze temelji crkve Santa Maria di Castello iz doba Nemanjića i Balšića. Po njoj je tvrđava dobila ime „Kaštel Svete Marije“. Danas predstavlja glavnu ljetnju pozornicu čuvenog „Grad teatra“.

U Starom gradu nalazi se i niz sakralnih spomenika: Crkva Svetog Ivana iz VII vijeka, Crkva Santa Maria In Punta iz XIX vijeka, Crkva Svete Trojice iz XIX vijeka, Crkva Svetog Save Osvećenog iz XII vijeka i ranohrišćanska bazilika iz V vijeka.

Tokom svog dugog postojanja pretrpio je značajna oštećenja, naročito usled zemljotresa 1979. godine, nakon čega je tokom osmogodišnjeg perioda uspješno obnovljen. Predstavljao je izuzetno značajno središte trgovine, a smatra se da se u njegovim temeljima nalaze ostaci zidina helenističkog i rimskog perioda. Danas se u prizemljima kuća Starog grada nalaze brojne galerije, prodavnice, kafei i butici.

Ostrvo Sveti Nikola

Ovo ostrvo, popularno pod nazivom „Havaji“ nalazi se na kilometar udaljenosti od Budve i vjeruje se da je nekada bilo povezano sa gradom putem pješčanog spruda. Obuhvata tri pješčane plaže do kojih se može doći isključivo brodićem, čamcem ili barkama.

Tokom sezone su na skoro svakodnevnom nivou organizovani jednodnevni izleti do njegovih plaža, gdje turisti mogu uživati u hladu mediteranskog rastinja kao i u specijalitetima mediteranske kuhinje u novootvorenom restoranu. Za ljubitelje neistraženih predjela, ovo područje predstavlja pravi izazov sa svojom jedinstvenom faunom i florom.

Sveti Stefan

Sveti Stefan predstavlja jedno od najekskluzivnijih ljetovališta duž Jadranske obale koje je u prošlosti bilo snažno utvrđenje Paštrovića. Predstavlja pravi prirodni fenomen – tombolo, kojeg karakteriše pješčana prevlaka spojena s kopnom. Ostrvo je krajem četrdesetih godina dvadesetog vijeka pretvoreno u grad – hotel, usled čega je postao mjesto za odmor poznatih svjetskih ličnosti, samim tim i jedno od najelitnijh ljetovališta svijeta. U čuvenoj vili „118“ koja danas nosi naziv „Sveti Stefan“, boravila je engleska princeza Margareta, italijanski kralj Umberto II, književnici Andre Marlo i Albert Moldavi, kosmonaut Jurij Gagrin, glumice Doris Dej i Sofija Loren, supermodeli Karla Bruni i Klaudija Šifer, kao i glumci poput Kirka Daglasa i Džeremija Ajronsa. U okviru ovog grad - hotela nalaze se tri crkve od kojih je najznačajnija Crkva Aleksandra Nevskog, pjacete i uzane ulice, dok su hotelski apartmani smješteni u kućama izgrađenim po ugledu na mediteranski stil.

Za ljubitelje vjerskog turizma, na području budvanske opštine nalaze se manastiri od izuzetnog značaja za crnogorsku istoriju i kulturu među kojima se izdvajaju: Manastir Podlastva, Manastir Podostrog, Manastir Stanjevići, Manastir Duljevo, Manastir Praskvica, Manastir Reževići i Manastir Gradište.

Sinonim za Budvu je fantastičan provod zbog kojeg je tokom sezone jedna od najpopularnijih evropskih destinacija. Ovaj grad tokom sezone na pozornicama svojih nadaleko čuvenih manifestacija i diskoteka ugosti najpoznatija imena šou biznisa svjetske, regionalne i domaće scene. Ono što turističku ponudu Budve oplemenjuje i čini posebno primamljivom su mnogobrojne tradicionalne kulturno – zabavne manifestacije po kojima je prepoznatljiva. 

Popularne diskoteke

„Top Hill“, „Trocadero“, „Opera“, „Sparta“

Popularni noćni kafe klubovi

„Ambiente“, „Beer and Bike Club“, „Blue Trocadero“, „Caballero“, „Casper“, „Cuba“, „El Mundo“, „Emporio“, „Greco“, „Jeff“, „Miami“, „Raffaello“, „The Old Fisherman’s pub”

Kazina

„Avala“, „Maestral“, „Royale“, „Queen of Montenegro“

Najznačajnije manifestacije

Festival „Grad teatar“ (jun), Svečani novogodišnji koncert klasične muzike (januar), Međunarodni karneval (maj), Spring break festival (jun), „Sea dance festival“ (jul), Dani umjetnika Budve (jun), „Muzika ljeta“ (jun), Festival dječjeg pozorišta „Pozorišni val“ (avgust)

Smještaj

Popularni hoteli i moteli

„Splendid“, „Mediteran“, „Iberostar Bellevue“, „The Queen of Montenegro“, „Tara“, „Maestral“, „Small hotel Miločer“, „Hec hotel Residence“, „Shine“, Zamak „Pobore“, „Slovenska plaža“, „Avala“, „Astoria“, „Fineso“, „Blue star“, „Oaza“, „Šajo“, „Aleksandar“, „Regina Jelena“, „Park“, „Loza“

Hosteli

„Montenegro“, „Montenegro freedom“, „Sun hostels“

Šoping - Stari grad, TC „Palazzo“, Mediteranska ulica, TQ „Plaza“, Ulica 22. Novembra, „Paradiso“, Jadranski put, “XYZ Premium Fashion”, Tre Canne

Važni telefoni

JP Vodovod i kanalizacija +382(0)33403304; Faks: +382(0)33452772

Elektrodistribucija +382(0)33458967

Komunalno stambeno javno preduzeće +382(0)33452562, Faks: +382(0)33452082

Policija: 122

Vatrogasci: 123

Hitna pomoć: 124

Tačno vrijeme: 125

Telegrami: 126

Prijava kvara na telefonu: 1271; 1500

Informacije o telefonskim brojevima: 1181

Posredovanje međunarodnih razgovora: 1201

Republički Hidrometeorološki Zavod: 1325

Internet Dial Up: 19402

Internet (TelefonNet): 19403

AMSCG: 19807

Kancelarija za suzbijanje narkomanije: 19828

Banja Luka je politički, administrativni i kulturni centar entiteta Republike Srpske, ujedno i njen najveći grad. Predstavlja drugi grad po veličini u Bosni i Hercegovini, koji nastanjuje približno 200 000 stanovnika.

Banja Luka se od Sarajeva nalazi na udaljenosti od 240 km, od Zagreba 200 km, a od Beograda 320 km. Sa ovim i ostalim gradovima u regionu povezana je drumskim saobraćajnicama, željeznicom, a od 1998. godine i vazdušnim putem.

TURISTIČKA PONUDA BANJA LUKE

KULTURNO-ISTORIJSKI SPOMENICI OD POSEBNOG ZNAČAJA

Banja Luka je tokom svoje istorije bila pod uticajem različitih kultura o čemu svjedoče brojni kulturno – istorijski spomenici koji čine ovaj grad jedinstvenim.

• Gradska tvrđava “Kastel”

Pozicionirana na ušću Vrbasa i Crkvene, jedan je od najstarijih spomenika u Bosni i Hercegovini čiji ostaci datiraju još iz neolitskog perioda.  Tokom svoje duge istorije predstavljala je vojničko utvrđenje i okosnicu gradskog razvoja, dok je danas centar održavanja raznih kulturnih manifestacija a ujedno i omiljeno šetalište stanovnika Banja Luke.

• Saborni hram “Hrista Spasitelja” 

Podignut je na temeljima crkve Svete Trojice koja je bila izgrađena u centru Banja Luke, između dva svjetska rata. Po ugledu na prethodni arhitektonski izgled, njegova obnova započela je 1993. , a završena je 2009. godine i  najviši je vjerski objekat u Banja Luci. Hram je obnovljen pod imenom Saborni hram Hrista Spasitelja, jer je u međuvremenu ( u periodu od 1963. do 1969.)  izgrađen hram koji je dobio ime Svete trojice, kao uspomenu na porušenu crkvu.

• Manastir Gomionica 

Ovaj manastir podignut je 1882. godine i u okviru njega postojala je škola koju je, između ostalih pohađao i poznati pisac Petar Kočić. U riznici ovog manastira nalaze se zbirke ikona iz XVI – XIX vijeka, starih rukopisnih i štampanih knjiga iz XIV – XVIII vijeka kao i pozlaćeni gomionički srebrni krst iz 1640. godine, koji se danas nalazi u kolekciji Londonskog univerziteta.

• Opatija “Marija Zvijezda”

Ova župna crkva, smještena uz obalu Vrbasa, je po mnogo čemu jedinstven sakralni objekat.  U njemu žive monasi iz reda Trapista, poznati po proizvodnji istoimenog sira, koji se može kupiti u okviru samog samostanskog kompleksa.

• Džamija Ferhadija

Vakuf člana čuvene porodice Sokolovića - Ferhad paše, podignuta je u vrijeme kada je, na vrhuncu svoje moći Osmansko carstvo vladalo Bosnom. Jedna je od centralnih gradskih građevina, sagrađena od strane učenika Mimara Sinana i smatra se najuspješnijim ostvarenjem islamske arhitekture u Bosni i Hercegovini. Njena rekonstrukcija otpočela je 2005.  a  završena je u julu 2015. godine.

• Gradska palata i Banski dvor u Banja Luci

Nakon formiranja Vrbaske banovine 1929. godine, za vrijeme prvog bana, Svetislava Tise Milosavljevića, donijeta je odluka o izgradnji Banske palate i Banskog dvora. Izgradnja oba objekta otpočela je u martu 1931., a okončana u novembru 1932. godine. U okviru oba zdanja odigravale su se ceremonije koje su predviđale mnogobrojne sadržaje.  Danas je Banska palata u funkciji sjedišta Administrativne službe grada Banja Luka i njenog Gradonačelnika, dok je Banski dvor sjedište predsjednika Republike Srpske, rektorata i Radio-televizije Republike Srpske.

• Banj brdo

Banjalučko izletište sa kojeg pada pogled na skoro cijeli grad, poznato je i pod nazivom Šehitluci. Na vrhu ovog brda istaknut je  Spomenik palim Krajišnicima u Narodnooslobodilačkoj borbi u periodu od 1941. do 1945. godine.  Spomenik je mauzolejskog tipa i rad je jednog od najvećih jugoslovenskih kipara – Antuna Augustinčića. Banj brdo pozicionirano je iznad banjolučke kotline, dok je  njegov vrh je udaljen pet kilometara od centra grada.

PRIRODNE ZNAMENITOSTI

• Rijeka Vrbas

Rijeka zbog koje Banja Luku nazivaju “Ljepoticom sa Vrbasa” predstavlja posebno važan prirodni resurs ovog grada, njegov glavni vodotok, a ujedno je i jedna od najljepših rijeka u Bosni i Hercegovini.  Kanjon Vrbasa je stanište reliktnim i endemičnim biljnim i životinjskim vrstama koje same po sebi predstavljaju posebnu turističku atrakciju. Ova rijeka pruža posebne uslove za razne sportove na vodi, shodno čemu se na njoj održavaju razna sportska takmičenja, prije svega državna i evropska takmičenja u kajak-kanu sportu na divljim vodama.

Banjaluka je poznata i pod nazivom “Grad Zelenila” shodno velikom broju zelenih površina koje se prostiru na njenoj teritoriji. Mnogi putopisci opisivali su je kao “rajsku dolinu” koja obiluje vodom, raznim vrstama voća i drveća, a naročito kestenom. Takođe, u Banja Luci se nalaze tri banje – Srpske toplice, Slatina i Laktaši koje datiraju još iz antičkog perioda.

KULTURNI ŽIVOT
Muzej Republike Srpske 

Radno vrijeme: radnim danima 8-20h,  subotom i nedjeljom od 10-14h. Cijena ulaznice - 1 KM po osobi.

Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske

Radno vrijeme: svakim danom od 10-22h, ulaz besplatan.

Narodno pozorište Republike Srpske

Ulica Kralja Petra I Karađorđevića br. 78

Gradsko pozorište „Jazavac“ 

Ulica Carice Milice br. 9

LTG galerija

Radno vrijeme: radnim danima 13-20h,  subotom od 10-15h.
Kralja Petra I Karađorđevića br. 109

Dječije pozorište RS

Izložbeni paviljon je otvoren svakim danom 10-20h.
Ulica Đure Daničića br. 1 
 

NOĆNI ŽIVOT
Banja Luku karakteriše bogat noćni život i poznata je po mnogobrojnim noćnim klubovima, kao i održavanju velikog broja manifestacija tokom godine.

Najpoznatiji noćni klubovi: “Mystique”, “Kantri klub”, “Jazzbanjaluka Bar”, “Inbox Culture Club”, “Cabaret club”, “Tamaris”, “Kruna”, “Opium”, “Underground” ;

Najpoznatiji restorani: Restorani: “Sirano”, “Ambasador”, “Lanako”, “Bomi”, “Vrbas”, “Kaldera”, “Lovački bar”,“Stari mlin”, “Kazamat”, “Alas”, “Stara Ada”, “Royal Plaza”;

MANIFESTACIJE U BANJA LUCI

• Kulturne manifestacije

“Kočićevi susreti”, “Svetosavska akademija”, “Đurđevdanski festival”, “Festival gradske i narodne muzike”, “Teatarfest”, sajam knjiga, “Demo-fest”, “Kratkofil”, “Dani Vlade S. Miloševića”, Međunarodni festival folklora "Dukat fest", Neofest, Zaplet Međunarodni festival mladog glumca, Banjalučke ljetne igre“, „Ljeto na Vrbasu“;

• Sportske manifestacije

Prvenstvo Balkana u stonom tenisu za mlade, Svetosavski rukoketni turnir, Međunarodni kuglaški turnir, Međunarodni rukometni turnir za mlade, Auto trke na kružnim stazama, Međunarodni teniski turnir “ATP Challenger”, Međunarodni bokserski turnir “Radovan Bisić”;

SMJEŠTAJ
Hoteli: "Bosna", "Palas", "Ekvator Slavija", "Slateks", “Atina”, “Vidović”, “Jelena”, “Banja Luka”, “Fortuna”, “Talija”, “Grand”, “Cezar”

Moteli: “Dragana”, “Moskva”, “Mig”, “Signal”;

VAŽNI BROJEVI

Centar za obavještavanje 121
Policija 122
Vatrogasci 123
Hitna pomoć 124
Bolnica 216-725
Međunarodni komitet Crvenog krsta 212-024
Centralna apoteka 212-804
Narodno pozorište RS 317-949
Dječije pozorište RS 215-907
Autobuska stanica 315-355
Željeznicka stanica 301-229
Aerodrom - Mahovljani 830-235
Vodovod 212-316
Elektrokrajina 215-888

Taxi službe
Banjalučki Taxi 1544
Euro Taxi 1555
Maxi Taxi 1551
A Taxi 1500
Patrol Taxi 1533
Bel Taxi 1550
Mobil taxi 1566

Lokacija Autobuske Stanice u Banja Luci